Hulpmiddelen en activiteiten voor Dreamlike Neighbourhoods (Droomwijken)

Huis van Identiteit, breed kijken naar ouder worden vanuit alle levensgebieden

Bron: Figuur gebaseerd op Huis van de Identiteit. Houben, P. (2009). Interactief levensloopbeleid. Amsterdam: SWP.

Een zeer inspirerende methode die in de buurtgroepen werd gebruikt was het “Huis van Identiteit”. Het basisprincipe is “breed kijken naar je situatie en je omgeving”. We zijn dit niet gewend en zijn eigenlijk vaak bezig met slechts een klein stukje van de puzzel van ons leven. Het gevolg is dat potentieel belangrijke bronnen van groei en kracht worden gemist. Het concept definieert vijf fundamentele levensdomeinen, waarin mensen zich gedurende hun leven ontwikkelen en worden wie ze zijn. De vijf levensdomeinen vormen samen het “Huis van Identiteit” (Petzold, Houben, 2002, 2009, Van Gennip, 2009.) De onderstaande figuur visualiseert dit. Het is een huis met vijf kamers.

Waar gaan deze vijf kamers over?

Lichaam en geest

De kamer “Lichaam en geest” behandelt onderwerpen als beweging, seksualiteit, uiterlijk, spierkracht en geestelijk welzijn. Het lichaam en levensgebieden de ziel kunnen bedreigd worden; het is belangrijk om de lichamelijke en geestelijke gezondheid op peil te houden. Voorbeelden van vragen die mensen zich kunnen stellen zijn: Eet ik gezond? Beweeg ik voldoende? Kan ik me ontspannen? Ben ik tevreden met mijn geheugen? Kan ik moderne media gebruiken? 

Sociale contacten

De kamer voor sociale contacten vertegenwoordigt het sociale netwerk, de relaties waarbinnen mensen leven, zoals familie, vrienden, buren en verenigingen. Hier stellen mensen zichzelf vragen als: Voel ik me wel eens eenzaam? Heb ik leuke contacten? Ervaar ik steun? Geef ik steun? 

Materiële situatie

In de kamer van materiële situatie zijn de onderwerpen inkomen, een dak boven het hoofd, een huis met voldoende comfort en een veilige omgeving. De vragen zijn: Heb ik een geschikte woning? 

Woon ik in een prettige buurt? Maak ik gebruik van de diensten waar ik recht op heb? Ben ik voldoende mobiel om deel te kunnen nemen aan de samenleving? 

Werk en activiteiten 

De kamer voor werk en activiteiten is de plek om te beginnen met praten over de dingen die mensen ondernemen. Denk aan (vrijwilligers)werk, “iets te doen hebben”, creatief bezig zijn. Een interessant thema binnen deze kamer is generativiteit (Erikson e.a. 1971).1 Generativiteit is de wil om iets voort te brengen, om iets achter te laten dat van waarde is voor andere generaties. Wat kan ik bijdragen? Wil/moet ik een betaalde baan/werk? Is vrijwilligerswerk iets voor mij? Ben ik er voor mijn buren als ze me nodig hebben en zijn zij er voor mij? Hoe geef ik mijn rol als mantelzorger vorm: kan ik me redden of dreigt overbelasting?

Waarden en Inspiratie

De waarden- en inspiratieruimte gaat over het hebben van ideeën en waarden die je geestelijke steun geven of die je tijdens je leven wilt realiseren. Voorbeelden van vragen zijn: Wat vind ik belangrijk? Waaraan ontleen ik betekenis? Inspireert religie mij nog? Wat zie ik als ik terugkijk op mijn leven? Geniet ik van kunst en beoefen ik die misschien actief?

Een goed gesprek over “meedoen en zingeving” raakt alles van het leven.

Op al deze domeinen kunnen de deelnemers aan de dialoog zich afvragen: 

  • Hoe doe ik het? 
  • In welke kamer(s) voel ik me sterk? 
  • In welke kamer(s) kan ik dingen leren? Kan ik investeren en groeien?
  • In welke kamer(s) moet ik verlies accepteren?
  • In welke kamer(s) moet ik mijn ambities bijstellen en mezelf meer rust gunnen?

Sluit jezelf niet op in één kamer.

Mensen die een tekort ervaren in een van deze kamers zoeken soms lang naar verbetering binnen dezelfde kamer. Ze sluiten zich op in één kamer. Er wordt bijvoorbeeld een ziekte vastgesteld, en het idee is vaak dat alleen de dokter het kan oplossen. Iemand wordt werkloos en zoekt jarenlang – vaak tevergeefs – naar precies dezelfde baan met hetzelfde salaris. Iemand vindt zichzelf alleen en zet alles op alles om een nieuwe partner te vinden. Zo “modderen” mensen vaak tevergeefs door, met een te beperkte kijk op hun eigen mogelijkheden. 

In de Dreamlike Neighbourhood Droomwijk groepen in Den Haag heeft het werken met het Huis van Identiteit geïnspireerd tot veel verschillende onderwerpen om verder over te praten. Onderwerpen als slecht slapen, assertiviteit bij doktersbezoek, activiteiten in de buurt, hoe het zorgverzekeringsstelsel werkt, digitaal sterker worden kwamen bijvoorbeeld aan bod.

De methode stimuleert het zoeken naar nieuwe mogelijkheden rond de vraag naar participatie en betekenis op een zo breed mogelijke manier. 

In Den Haag leerden de deelnemers aan de buurtgroepen van elkaar door hun dromen en wensen uit te wisselen.
Foto © Loes Hulsebosch

1 Erik H. Erikson, Joan M. Erikson, Helen Q. Kivnick (1994) Vital Involvement in Old Age New York, London: New York, London. W.W. Norton and Company.